Tennis elbow là bệnh gì là câu hỏi được nhiều người quan tâm, đặc biệt là những ai thường xuyên vận động hoặc thực hiện các động tác lặp lại ở khuỷu tay. Đây là một tình trạng phổ biến gây đau ở mặt ngoài khuỷu tay, ảnh hưởng đáng kể đến chất lượng cuộc sống và khả năng vận động. Việc hiểu rõ về triệu chứng đau khuỷu tay, nguyên nhân viêm gân khuỷu và các cách điều trị bệnh khuỷu tay quần vợt hiệu quả là rất quan trọng để có thể phòng ngừa chấn thương khuỷu tay và phục hồi chức năng vận động. Bài viết này sẽ đi sâu phân tích toàn diện về hội chứng này, từ định nghĩa y khoa đến các phương pháp chẩn đoán và điều trị tiên tiến nhất.
Hiểu Rõ Tennis Elbow Là Bệnh Gì: Định Nghĩa Và Cơ Chế Bệnh Sinh
Tennis elbow là bệnh gì hay còn gọi là viêm lồi cầu ngoài xương cánh tay (lateral epicondylitis), là một tình trạng thoái hóa gân và viêm tại điểm bám của các gân cơ duỗi cẳng tay vào mỏm lồi cầu ngoài của xương cánh tay. Cụ thể, cơ bắp chính bị ảnh hưởng là cơ duỗi cổ tay quay ngắn (extensor carpi radialis brevis – ECRB). Gân của cơ này giúp ổn định cổ tay khi khuỷu tay duỗi thẳng.
Khi các cơ cẳng tay này bị sử dụng quá mức hoặc lặp đi lặp lại, đặc biệt là trong các hoạt động cần duỗi và xoay cổ tay, các vết rách nhỏ (microtears) có thể xuất hiện tại điểm bám của gân vào xương. Theo thời gian, những tổn thương này có thể dẫn đến thoái hóa gân (tendinosis) thay vì viêm cấp tính, làm suy yếu cấu trúc gân và gây đau đớn. Tình trạng này khác với Golfer’s Elbow (viêm lồi cầu trong), nơi tổn thương xảy ra ở các gân cơ gấp tại mỏm lồi cầu trong.
Triệu Chứng Điển Hình Của Hội Chứng Tennis Elbow
Người mắc hội chứng Tennis Elbow thường trải qua một loạt các triệu chứng đặc trưng, thường bắt đầu một cách âm ỉ và trở nên nghiêm trọng hơn theo thời gian. Triệu chứng nổi bật nhất là cơn đau ở mặt ngoài của khuỷu tay, ngay tại hoặc gần mỏm lồi cầu ngoài. Cơn đau này có thể lan xuống cẳng tay và đôi khi đến cổ tay hoặc các ngón tay.
Các hoạt động đòi hỏi sự tham gia của cơ cẳng tay, như cầm nắm đồ vật, vặn xoắn (ví dụ: mở nắp chai, vặn tua vít), nâng vật nặng, hay duỗi thẳng cổ tay, thường làm tăng cường độ cơn đau. Người bệnh có thể cảm thấy khó khăn khi thực hiện các công việc hàng ngày như đánh máy, viết lách, hay thậm chí là bắt tay. Kèm theo đó, sức mạnh cầm nắm thường bị giảm, khiến các vật dụng dễ rơi khỏi tay. Một số người còn có thể cảm thấy yếu cơ, cứng khớp vào buổi sáng hoặc sau khi nghỉ ngơi, cùng với cảm giác nóng rát hoặc sưng nhẹ tại vùng bị ảnh hưởng.
Khuỷu tay bị ảnh hưởng bởi hội chứng Tennis Elbow, biểu hiện rõ ràng của bệnh viêm gân khuỷu tay
Nguyên Nhân Gây Ra Hội Chứng Tennis Elbow: Hơn Cả Thể Thao
Nguyên nhân chính gây ra hội chứng Tennis Elbow là sự lặp lại quá mức và kéo dài các hoạt động của cơ cẳng tay, dẫn đến vi chấn thương và thoái hóa gân. Điều này không chỉ giới hạn ở những người chơi tennis mà còn phổ biến ở nhiều ngành nghề và hoạt động khác. Các động tác cần sự co duỗi lặp đi lặp lại của các cơ cẳng tay để duỗi thẳng và nâng cổ tay là yếu tố chính.
Trong thể thao, ngoài tennis, các môn như cầu lông, golf (đặc biệt là động tác swing), cử tạ, và các môn ném cũng có thể gây ra Tennis Elbow. Các nghề nghiệp có nguy cơ cao bao gồm thợ mộc, thợ sửa ống nước, họa sĩ, đầu bếp, người làm việc văn phòng sử dụng chuột máy tính nhiều, và thậm chí cả thợ đan len. Tất cả những hoạt động này đều tạo áp lực liên tục lên gân cơ duỗi cẳng tay, dẫn đến các vết rách nhỏ ở gân nối cơ tay trước và xương lồi cạnh ngoài khuỷu tay.
Bên cạnh các hoạt động lặp lại, một số yếu tố nguy cơ khác cũng góp phần vào sự phát triển của hội chứng này. Tuổi tác là một yếu tố quan trọng, với những người từ 30 đến 50 tuổi có nguy cơ mắc bệnh cao hơn. Kỹ thuật không đúng trong thể thao hoặc công việc cũng là một nguyên nhân đáng kể, bởi vì nó đặt tải trọng không đồng đều và quá mức lên gân cơ.
Sử dụng trang thiết bị không phù hợp, như vợt tennis quá nặng hoặc có cán vợt nhỏ, cũng có thể tăng áp lực lên khuỷu tay. Việc không khởi động kỹ lưỡng trước khi vận động thể thao hoặc làm việc nặng cũng làm tăng nguy cơ chấn thương. Ngoài ra, thói quen hút thuốc lá kéo dài được cho là làm suy yếu gân và cơ bắp, ảnh hưởng đến quá trình lành vết thương và tăng khả năng mắc Tennis Elbow.
Vận động viên gặp tình trạng đau khuỷu tay khi chơi tennis, một trong những nguyên nhân chính gây ra hội chứng tennis elbow
Mức Độ Nguy Hiểm Và Biến Chứng Của Tennis Elbow
Hội chứng Tennis Elbow thường có diễn tiến chậm và âm thầm, các triệu chứng có thể kéo dài từ vài tháng đến vài năm. Ban đầu, cơn đau có thể không quá nghiêm trọng và tần suất xuất hiện không nhiều, dễ khiến người bệnh chủ quan và trì hoãn việc thăm khám. Tuy nhiên, nếu không được điều trị kịp thời và đúng cách, Tennis Elbow có thể dẫn đến những biến chứng nghiêm trọng, ảnh hưởng đáng kể đến chất lượng cuộc sống.
Các biến chứng tiềm ẩn bao gồm đau mãn tính kéo dài, làm giảm đáng kể khả năng thực hiện các hoạt động hàng ngày và công việc. Người bệnh có thể mất đi một phần hoặc toàn bộ chức năng vận động của khuỷu tay và cẳng tay, dẫn đến khó khăn trong việc cầm nắm, nâng vật. Trong một số trường hợp nặng, có thể xảy ra teo cơ do không sử dụng, làm yếu vĩnh viễn vùng bị ảnh hưởng.
Ngoài ra, việc cố gắng chịu đựng cơn đau và tiếp tục vận động gắng sức có thể làm tình trạng tổn thương gân trở nên nặng hơn, kéo dài thời gian phục hồi. Đau mãn tính cũng có thể gây ra ảnh hưởng tâm lý, như lo lắng và trầm cảm, do hạn chế trong sinh hoạt và công việc. Vì vậy, khi xuất hiện bất kỳ cơn đau bất thường nào ở vùng khuỷu tay, việc thăm khám bác sĩ chuyên khoa để được chẩn đoán và điều trị kịp thời là vô cùng quan trọng.
Quy Trình Chẩn Đoán Chính Xác Hội Chứng Tennis Elbow
Để chẩn đoán chính xác hội chứng Tennis Elbow, bác sĩ sẽ tiến hành một quy trình bao gồm khám lâm sàng kỹ lưỡng và có thể yêu cầu thêm các xét nghiệm chẩn đoán hình ảnh. Mục tiêu là xác định rõ nguyên nhân gây đau, loại trừ các bệnh lý khác có triệu chứng tương tự và đánh giá mức độ tổn thương.
Trong phần khám lâm sàng, bác sĩ sẽ hỏi chi tiết về tiền sử bệnh lý, các triệu chứng hiện tại, các hoạt động hàng ngày và nghề nghiệp có thể liên quan. Sau đó, bác sĩ sẽ thực hiện các nghiệm pháp vật lý đặc hiệu để kiểm tra vùng khuỷu tay. Các nghiệm pháp phổ biến bao gồm Cozen’s test (bệnh nhân nắm chặt tay, duỗi cổ tay và cẳng tay trong khi bác sĩ tác động lực ngược lại), Maudsley’s test (bệnh nhân duỗi ngón tay giữa trong khi bác sĩ tác động lực) và Mill’s test (bác sĩ thụ động gấp cổ tay và duỗi khuỷu tay của bệnh nhân). Các nghiệm pháp này giúp xác định vị trí đau và mức độ tổn thương của gân cơ duỗi. Bác sĩ cũng sẽ kiểm tra sức mạnh cầm nắm và tầm vận động của khuỷu tay.
Sau khi khám lâm sàng, để có cái nhìn chi tiết hơn hoặc loại trừ các bệnh lý khác, bác sĩ có thể chỉ định các xét nghiệm chẩn đoán hình ảnh. Chụp X-quang thường được thực hiện để loại trừ các vấn đề về xương như gãy xương, viêm khớp hoặc lắng đọng canxi. Chụp cộng hưởng từ (MRI) cung cấp hình ảnh chi tiết về mô mềm, giúp đánh giá tình trạng viêm, thoái hóa hoặc rách gân. Siêu âm cũng là một phương pháp hiệu quả để kiểm tra cấu trúc gân trong thời gian thực, phát hiện các tổn thương nhỏ. Ngoài ra, điện cơ (EMG) có thể được sử dụng để phân biệt Tennis Elbow với các tình trạng chèn ép dây thần kinh, như hội chứng ống trụ, vì các triệu chứng của chúng có thể khá giống nhau.
Bác sĩ thăm khám và chẩn đoán tình trạng đau khuỷu tay, giúp xác định sớm bệnh tennis elbow là bệnh gì
Các Phương Pháp Điều Trị Hội Chứng Tennis Elbow Toàn Diện
Điều trị hội chứng Tennis Elbow đòi hỏi một phương pháp tiếp cận đa chiều, từ các biện pháp giảm đau tại nhà đến các liệu pháp chuyên sâu hơn, tùy thuộc vào mức độ nghiêm trọng của bệnh. Mục tiêu chính là giảm đau, giảm viêm, thúc đẩy quá trình lành gân và phục hồi chức năng vận động.
Biện Pháp Giảm Đau Cấp Tính Tại Nhà
Đối với các trường hợp nhẹ hoặc trong giai đoạn cấp tính, phương pháp RICE (Rest, Ice, Compression, Elevation) có thể mang lại hiệu quả đáng kể. Nghỉ ngơi (Rest) là yếu tố quan trọng nhất, tránh hoàn toàn các hoạt động gây đau để gân có thời gian phục hồi. Chườm lạnh (Ice) bằng túi chườm đá lên vùng khuỷu tay trong 15-20 phút, 3 lần mỗi ngày, giúp giảm sưng và xoa dịu cơn đau.
Băng ép (Compression) bằng nẹp cẳng tay hoặc băng dán chuyên dụng giúp cố định vị trí, giảm sự chèn ép lên gân cơ và hỗ trợ quá trình lành thương. Cuối cùng, kê cao (Elevation) khuỷu tay bằng dây đeo hoặc gối khi nghỉ ngơi cũng giúp giảm sưng và áp lực lên vùng bị tổn thương. Các biện pháp này chủ yếu giúp kiểm soát triệu chứng và hỗ trợ gân hồi phục tự nhiên.
Băng ép cố định khuỷu tay giúp giảm sưng đau, là biện pháp điều trị ban đầu cho bệnh tennis elbow
Điều Trị Bằng Thuốc Và Các Liệu Pháp Tiêm
Khi các biện pháp tại nhà không đủ, bác sĩ có thể chỉ định dùng thuốc. Các loại thuốc giảm đau thông thường như Acetaminophen hoặc thuốc chống viêm không steroid (NSAID) dạng uống hoặc bôi tại chỗ có thể giúp kiểm soát cơn đau từ nhẹ đến trung bình. Tuy nhiên, việc sử dụng thuốc cần có sự giám sát của bác sĩ để tránh các tác dụng phụ, đặc biệt khi lạm dụng NSAID có thể gây hại cho dạ dày và gan.
Đối với cơn đau nặng hơn, tiêm Corticosteroid trực tiếp vào vùng gân bị viêm có thể mang lại hiệu quả giảm đau nhanh chóng. Tuy nhiên, liệu pháp này thường chỉ được coi là giải pháp ngắn hạn, vì việc tiêm steroid lặp lại có thể làm suy yếu gân và tăng nguy cơ thoái hóa gân về lâu dài. Một lựa chọn khác là tiêm Huyết Tương Giàu Tiểu Cầu (PRP). Đây là phương pháp sinh học sử dụng máu của chính bệnh nhân, sau đó xử lý để tách lấy huyết tương giàu tiểu cầu và tiêm trở lại vùng tổn thương. PRP chứa nhiều yếu tố tăng trưởng, giúp thúc đẩy quá trình tái tạo mô, rút ngắn thời gian phục hồi gân và giảm sưng viêm hiệu quả hơn so với steroid. Một số bác sĩ cũng có thể cân nhắc tiêm Prolotherapy để kích thích phản ứng viêm lành tính, từ đó kích thích cơ thể tái tạo mô.
Quy trình tiêm huyết tương giàu tiểu cầu điều trị bệnh tennis elbow, hỗ trợ phục hồi gân cơ
Liệu Pháp Phục Hồi Chức Năng Hiện Đại
Vật lý trị liệu đóng vai trò cực kỳ quan trọng trong việc phục hồi chức năng và ngăn ngừa tái phát Tennis Elbow. Một liệu trình vật lý trị liệu toàn diện thường bao gồm các bài tập kéo giãn để giảm căng cơ và tăng cường sự linh hoạt, cùng với các bài tập tăng cường sức mạnh cho cơ cẳng tay, cổ tay, vai và thậm chí cả ngón tay. Các kỹ thuật viên vật lý trị liệu có thể sử dụng các phương pháp vật lý trị liệu hiện đại như sóng siêu âm, điện di ion, liệu pháp laser cường độ thấp để giảm viêm, giảm đau và thúc đẩy quá trình lành thương.
Kết hợp với vật lý trị liệu, Trị liệu Thần kinh Cột sống (Chiropractic) cũng là một phương pháp hiệu quả và an toàn. Bằng cách sử dụng các kỹ thuật nắn chỉnh chuyên khoa nhẹ nhàng, các bác sĩ Trị liệu Thần kinh Cột sống sẽ điều chỉnh các sai lệch nhỏ của cột sống và các khớp liên quan, bao gồm cả khớp khuỷu tay và cổ tay. Điều này giúp giải phóng sự chèn ép dây thần kinh, cải thiện lưu thông máu và tối ưu hóa chức năng cơ xương khớp tổng thể. Phương pháp này tập trung vào việc chữa lành cơn đau tận gốc mà không cần dùng thuốc hay phẫu thuật, hỗ trợ cơ thể tự chữa lành và phục hồi một cách tự nhiên.
Phòng khám chuyên khoa áp dụng liệu pháp vật lý trị liệu và thần kinh cột sống để chữa trị hiệu quả hội chứng tennis elbow
Phẫu Thuật: Lựa Chọn Cuối Cùng Cho Tennis Elbow
Phẫu thuật chỉ được cân nhắc khi các phương pháp điều trị bảo tồn, bao gồm vật lý trị liệu, thuốc và tiêm, không mang lại hiệu quả sau ít nhất 6-12 tháng điều trị tích cực hoặc khi có tổn thương gân nghiêm trọng không thể phục hồi bằng các phương pháp khác. Có hai phương pháp phẫu thuật chính được áp dụng: phẫu thuật mở và phẫu thuật nội soi khớp.
Phẫu thuật mở bao gồm việc tạo một vết rạch nhỏ trên da để tiếp cận và loại bỏ phần mô gân bị thoái hóa hoặc hư hỏng, sau đó khâu lại phần gân lành. Phẫu thuật nội soi khớp là một phương pháp ít xâm lấn hơn, sử dụng các dụng cụ nhỏ và camera để thực hiện quy trình tương tự thông qua các vết rạch nhỏ. Ưu điểm của nội soi là thời gian phục hồi thường nhanh hơn và ít đau hơn. Tuy nhiên, bất kỳ phẫu thuật nào cũng tiềm ẩn rủi ro như nhiễm trùng, tổn thương dây thần kinh hoặc mạch máu, và khả năng mất đi một phần sự linh hoạt của khớp. Do đó, người bệnh cần thảo luận kỹ lưỡng với bác sĩ về tất cả các rủi ro và lợi ích trước khi quyết định phẫu thuật.
Phòng Ngừa Hội Chứng Tennis Elbow Hiệu Quả
Phòng ngừa hội chứng Tennis Elbow là chìa khóa để duy trì sức khỏe khuỷu tay và cẳng tay, đặc biệt đối với những người thường xuyên tham gia các hoạt động thể thao hoặc công việc đòi hỏi sự lặp lại của động tác tay. Việc áp dụng các bí quyết phòng ngừa sau đây có thể giúp giảm đáng kể nguy cơ mắc bệnh.
Trước hết, luôn khởi động và giãn cơ thật kỹ lưỡng trước khi bắt đầu bất kỳ hoạt động thể chất nào. Điều này giúp tăng cường lưu thông máu đến cơ và gân, làm chúng trở nên dẻo dai hơn và giảm nguy cơ chấn thương. Đối với các môn thể thao như tennis, việc cải thiện kỹ thuật chơi là cực kỳ quan trọng. Học cách cầm vợt đúng cách và thực hiện các động tác chuẩn xác có thể giảm tải trọng không cần thiết lên gân khuỷu tay. Lựa chọn dụng cụ phù hợp, như vợt có trọng lượng và kích cỡ tay cầm thích hợp, cũng giúp phân bổ lực đều hơn và giảm áp lực lên khuỷu tay.
Thứ hai, duy trì sức mạnh và sự linh hoạt cho tay, cẳng tay, và vai thông qua các bài tập rèn luyện thường xuyên. Các bài tập tăng cường sức mạnh cơ bắp xung quanh khớp khuỷu tay sẽ giúp hỗ trợ gân tốt hơn. Ngoài ra, việc sử dụng dụng cụ bảo vệ như băng đeo khuỷu tay hoặc băng dán cơ Rocktape trong quá trình vận động thể thao có thể cung cấp thêm sự hỗ trợ và giảm sang chấn.
Cuối cùng, hãy luôn chườm đá cho khuỷu tay sau khi thực hiện các bài tập cường độ cao hoặc sau khi kết thúc một buổi làm việc nặng. Điều này giúp giảm thiểu viêm và sưng tấy tiềm ẩn. Quan trọng hơn cả là lắng nghe cơ thể mình, tránh tập luyện hoặc làm việc quá sức và dành thời gian nghỉ ngơi hợp lý khi cảm thấy đau. Điều chỉnh môi trường làm việc theo nguyên tắc ergonomics, ví dụ như điều chỉnh chiều cao bàn ghế, vị trí chuột máy tính, cũng giúp giảm căng thẳng lên khuỷu tay trong công việc hàng ngày.
Hội chứng tennis elbow là bệnh gì là một chấn thương phổ biến nhưng có thể điều trị và phục hồi hoàn toàn nếu được phát hiện sớm và can thiệp đúng phương pháp. Việc chủ động tìm hiểu về bệnh, nhận biết các triệu chứng và thực hiện các biện pháp phòng ngừa là vô cùng cần thiết. Hãy luôn theo dõi sức khỏe bản thân và nhanh chóng thăm khám tại các cơ sở y tế uy tín khi xuất hiện bất kỳ cơn đau khuỷu tay bất thường nào để có thể chữa trị kịp thời, tránh các biến chứng không mong muốn.